شرح دعای روز نوزدهم:

«اللهمّ وفّرْ فیهِ حَظّی من بَرَكاتِهِ، وسَهّلْ سَبیلی الى خَیْراتِهِ، ولا تَحْرِمْنی قَبولَ حَسَناتِهِ، یا هادیاً الى الحَقّ المُبین»[1].

خدایا در این روز بهره مرا از برکاتش زیاد کن، و راهم را به سوی خیراتش آسان کن، ومرا از پذیرش حسنات ونيكي هايش محروم مساز؛ ای راهنماي به سوی حق آشکار.

در دعای امروز تکیه بر چند جهت شده است؛

1- بهره جستن از برکات این ماه

2- حرکت به سوی خیرات وكارهاي خوب

3- محروم نشدن از پذيرش كارهاي نيك.

در فراز اول این دعا از خداوند می خواهیم:« اللهمّ وفّرْ فیهِ حَظّی من بَرَكاتِهِ» خدایا در این روز بهره من را از برکاتش زیاد کن.

برکت گاهی در رابطه با اشخاص است، مانند: رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و امیرالمومنین(عليه السلام) که وجودشان برکت بود و برکات زیادی از وجود آن بزرگواران سرچشمه می گرفت.

برخی مواقع برکات در رابطه با مكان است؛ مانند: كربلا، مکه ،مدینه، نجف، بقیع، مشهد، قم..

وبرخی برکات نیز مربوط به زمان و ایام است، مانند: ماه ماه مبارک رمضان، شب قدر ، شب جمعه و روز جمعه، روز عرفه و..

در این فراز برکت زماني مورد نظر است، یعنی ماه مبارک با این عظمتی که دارد از برکات آن محروم نباشیم.

برکت از لحاظ لغوی به معنای نمو وزياده هست كه جوهري در صحاح آن را آورده است. سود رساني نيز به همين معني مي رسد، كه آثار وجودي شخصي آنچنان رشد ونمو يابد كه به ديگران برسد، در آیه 31 سوره مریم درباره حضرت عیسی (عليه السلام) آمده است:« وَ جَعَلَني‏ مُبارَكاً أَيْنَ ما كُنْتُ وَ أَوْصاني‏ بِالصَّلاةِ وَ الزَّكاةِ ما دُمْتُ حَيًّا»[2]

و مرا -هر جا كه باشم- وجودى پربركت قرار داده؛ و تا زمانى كه زنده‏ام، مرا به نماز و زكات توصيه كرده است!

(مبارکا) در این آیه شریفه را نفاع تفسير كرده اند[3]،  يعنی کسی که زیاد سود رسان است، و بركت وجوديش فراوان به دیگران می رسد.

خداوند به حضرت عیسی در رابطه با رسول خدا(صلى الله عليه وآله) این گونه وحی فرستاد: « نسل او مبارك است»[4] و « بر هر چيزي که دست نهد در او برکت قرار می دهم.»[5]

همچنین امام رضا(عليه السلام) زمانی که جواد الائمه به دنیا آمدند فرمود:« هیچ مولودی در شیعه با برکت تر از او به دنیا نیامده است.»[6]

نمونه دیگر دیگ های سنگی است که در مشهد می فروشند و ريشه آن روایاتي است كه بر اساس آن امام رضا(عليه السلام) دعا کردند براي کوهی که این دیگ ها از آن ساخته می شود و فرمودند:« خدایا درآن برکت قرار بده.»[7] امام رضا(عليه السلام) برای برکت این کوه دعا کرد و از آن موقع تا کنون از آن دیگ درست می كنند.

فرموده اند كه وقتي به مهماني كسي رفتيد پس از صرف غذا براي بركت يافتن صاحب سفره دعا كنيد كه همان پاداش اوست، پیامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: « به برادرانتان ثواب برسانید، و برای او به برکت دعا کنید که همان ثواب او خواهد بود.»[8]  

ماه مبارک رمضان ماه برکت است ماه رسیدگی به ایتام، افطاري دادن به خويشان ومستمندان، ماه معنویت و تقویت روح است. بنابر این در فراز اول این دعا از خداوند می خواهیم که از برکات امروز زياد بهره گيريم. در روایات عامه از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) نقل شده است:« در زندگانیتان گاه نسیم های رحمت می وزند، مواظب باشید آن ها را از دست ندهید وخودتان را در معرض وزش آن قرار دهيد.»[9] در این جا تنها بهره مند شدن از بركات ماه مبارك مطرح نیست، بلکه بسیار بهره مند شدن از آن مهم است.

در فراز بعدی از خدا می خواهیم:« وسَهّلْ سَبیلی الى خَیْراتِهِ» راهم را به سوی خیراتش آسان کن.

برخی از راه ها میان بر است، برخی از جاده ها هموار واسفالت وبرخي بعضی دیگر ناهموار وخاکی هستند. مسير به خيرات وانجام كارهاي خوب يكسان نيست، گاهي موانعي سر راه انسان قرار مي گيرد كه او را از انجام كار نيك باز مي دارد، از اين رو در كار خوب بايد عجله كرد، مبادا كه وسوسه شيطان سد راه انسان گردد.

خداوند  مي فرمايد: « فَاسْتَبِقُوا الخيرات »[10] پس در كارهاى نيك بر يكديگر پيشى گيريد.

ودر سوره آل عمران فرمود: «وَ سارِعُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُهَا السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ أُعِدَّتْ لِلْمُتَّقينَ»[11] و بشتابيد به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه پهناي آن آسمانها و زمين است كه براي پرهيزگاران آماده شده است.

ودر سوره حديد مي خوانيم: «سابِقُوا إِلى‏ مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها كَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظيمِ»[12] به سوى آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه پهناى آن همچون پهناى آسمان و زمين است [و] براى كسانى كه به خداى و پيامبرانش ايمان آورده‏اند آماده شده، [بر يكديگر] پيشى گيريد. اين فزون‏بخشى خداست كه آن را به هر كه خواهد مى‏دهد، و خدا داراى فزون‏بخشى بزرگ است.

امیرالمومنین (عليه السلام) در نهج البلاغه می فرماید :«خیر آن نيست که مال و فرزندانت زیاد شود، بلکه آن است که علم و عملت زیاد شود، و بردباری تو بیشتر گردد»[13].

امام صادق(عليه السلام) فرمود:« خداوند همه خیر را در خانه ای قرار داد و کلید آن را زهد قرار داد.»[14] رعایت زهد سبب می شود تا دامن انسان به محرمات آلوده نشود.

همچنین امير م‍ؤمنان به فرزندش فرمود: « با اهل خیر باش تا از آن ها باشی، و از اهل شر دور باش تا از آنان جدا گردي.»[15]

خداوند در صحبت های خود به حضرت موسی فرمود: « ای موسی! در مسابقه کار خیر با اهل خیر  شرکت کن، و سعی کن از آنها ببری.»[16]

و در سوره حج می فرماید:«  يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا ارْكَعُوا وَ اسْجُدُوا وَ اعْبُدُوا رَبَّكُمْ وَ افْعَلُوا الْخَيْرَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُون‏»[17] اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد! ركوع كنيد، و سجود بجا آوريد، و پروردگارتان را عبادت كنيد، و كار نيك انجام دهيد، شايد رستگار شويد!

خير مصاديق فراوان دارد، از جمله آنها پيروي امام (عليه السلام) است، در حدیثی که در ذیل این آیه نقل شده، منظور كار نيك در آيه را اطاعت وپيروي از امام معرفي كرده است[18].

در سوره بینه آمده است:« إِنَّ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ أُولئِكَ هُمْ خَيْرُ الْبَرِيَّةِ»[19] همانا كسانى كه ايمان آوردند و كارهاى نيك و شايسته كردند، ايشانند بهترين آفريدگان.

در ذیل این آیه احادیث فراوانی در شیعه و اهل عامه موجود است که مقصود از خَيْرُ الْبَرِيَّةِ امام علی (عليه السلام) و پیروان و شیعیان آن حضرت هستند[20]، حسكاني از بزرگان قرن پنجم واز عالمان برجسته حنفي مذهب روايات زيادي را در اين خصوص در ذيل همين آيه در تفسير شواهد التنزيل آورده است[21].

همچنین در روايات ما مقصود از خير در «حی علی خیر العمل»  ولايت ونیکی به فاطمه(عليها السلام) و فرندان او دانسته شده است[22]. که برخي آن را برنتافتند واز اذان واقامه خويش برداشتند!

بنابراین خير دامنه وسيعي دارد، در این فراز از دعا از خداوند می خواهیم که در این ماه از خیرات آن محروم نباشیم، و راه به سوی بهره گيري وانجام آن آسان باشد، چرا که ماه مبارک ماه مسابقه به سوی خیرها و نیکی ها است، بايد در اين مسابقه وپيشتازي شركت كرد، واز قافله نيكان عقب نماند. ممکن است موانعی پیش بیاید که شیطان سد راه شود از خداوند می خواهیم به ما کمک کند تا مسیر آسان شود.

در فراز سوم دعا می خوانیم:« ولا تَحْرِمْنی قَبولَ حَسَناتِهِ» ومن را از پذیرفته شدن حسنات وكارهاي نيك آن محروم نکن.

حسنه را در قرآن كريم بيابيم، در سوره بقره آیه 201 آمده است:« وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنا آتِنا فِي الدُّنْيا حَسَنَةً وَ فِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النَّار»[23]

و بعضى مى‏گويند: «پروردگارا! به ما در دنيا (نيكى) عطا كن! و در آخرت نيز (نيكى) مرحمت فرما! و ما را از عذاب آتش نگاه دار!

در روايات ما به نقل از حضرت امام صادق(عليه السلام) آمده است: مقصود از (حسنه) در دنیا روزی حلال و برخوردار بودن از اخلاق خوب است[24]. چه قدر از زندگی ها به خاطر بد اخلاقی مرد یا زن تلخ و تاریک می شود، و در حقیقت با خوش خلقی می توان از زندگی لذت برد.

وفرمودند: مقصود از(حسنه) در آخرت وارد شدن در بهشت و مورد رضایت خداوند قرار گرفتن است[25].

همچنین از رسول خدا (صلى الله عليه وآله) نقل است: مقصود از (حسنه) در دنیا را برخورداری از سلامتی و عافیت، ودر آخرت برخورداری از آمرزش و رحمت خدا است[26].

خداوند در سوره نمل می فرماید:« مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ هُمْ مِنْ فَزَعٍ يَوْمَئِذٍ آمِنُونَ وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَكُبَّتْ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كُنْتُمْ تَعْمَلُون‏»[27] كسانى كه كار نيكى انجام دهند پاداشى بهتر از آن خواهند داشت؛ و آنان از وحشت آن روز درامانند! و آنها كه اعمال بدى انجام دهند، به صورت در آتش افكنده مى‏شوند؛ آيا جزايى جز آنچه عمل مى‏كرديد خواهيد داشت؟!

در روايات در ذيل این آیه مبارکه مقصود از ِالْحَسَنَةِ ولایت امیرالمومنین (عليه السلام)، و مقصود از السَّيِّئَةِ عداوت و بغض امیرالمومنین است.[28]

البته اين گونه مطالب در تأويل آيات شريفه بسيار است،  امروز كه روز نوزدهم، وروز ضربت خوردن امير مؤمنان(عليه السلام) است از خداي بزرگ بخواهيم كه ما را بر نعمت ولايت امير مؤمنان(عليه السلام) ثابت قدم نگاه دارد، در تاريخ چه بسيار افرادي را مي بينيم كه بجرم ولاي امير مؤمنان(عليه السلام) سر از بدنشان جدا، وپيكرشان بر زمين كشانيده شد، كه آخرين آنها در تاريخ معاصر، شهيد علامه شيخ حسن شحاته مصري است، كه خون پاكش كارگر شد وكمتر از ده روز به سقوط حكومتي انجاميد كه با نمك نشناسي وبي معرفتي به شيعيان اهانت كرد .

در پايان مي خوانيم: «یا هادیاً الى الحَقّ المُبین.» ای کسی که هدایت گری به سوی حق آشکار.